Uniwersytet w Sienie (włoski: Università degli Studi di Siena, skrót: UNISI) w Sienie, Toskania jest jednym z najstarszych i pierwszych uniwersytetów finansowanych ze środków publicznych we Włoszech. Pierwotnie nazywana Studium Senese, instytucja została założona w 1240 r. W 2006 r. Miała około 20 000 studentów, co stanowi prawie połowę całkowitej populacji Sieny około 54 000. Dziś Uniwersytet w Sienie jest najbardziej znany ze szkół prawa i medycyny.

26 grudnia 1240 r. Ildebrandino Cacciaconti, ówczesny podesta ze Sieny, podpisał dekret nakładający podatek na obywateli Sieny, którzy wynajmowali pokoje studentom miejscowego „Studium Senese”. Pieniądze z tego podatku zostały przeznaczone na opłacenie pensji maestri (nauczycieli) tego nowego studia. Studium było dalej wspierane, gdy w 1252 r. Papież Innocenty IV ogłosił, że zarówno jego nauczyciele, jak i uczniowie są całkowicie odporni na podatki i pracę przymusową pobieraną od ich osoby lub majątku przez miasto Siena. Ponadto gmina zwolniła nauczycieli prawa i łaciny ze służby wojskowej, a nauczyciele łaciny zostali również zwolnieni z obowiązków nocnych stróżów. Na początku XIV wieku było pięciu nauczycieli łaciny, logiki i prawa oraz dwóch doktorów nauk przyrodniczych (medycyna).

Jednym z najwybitniejszych mistrzów Szkoły Medycyny był Pietro Ispano (Papież Jan XXI). Ispano był znakomitym filozofem, osobistym lekarzem cesarza Fryderyka II, aw 1276 r. Został papieżem Janem XXI.

W 1321 roku studium było w stanie przyciągnąć większą liczbę lub uczniów z powodu masowego exodusu z prestiżowego sąsiedniego Uniwersytetu Bolońskiego, kiedy jeden z jego studentów został skazany na śmierć przez sędziów bolońskich za rzekome porwanie młodej kobiety . Częściowo za namową swojego wykładowcy prawa Guglielmo Tolomei, studencka organizacja rozpętała wielki protest na władzę bolońską, a Siena, wspierana przez hojne fundusze z lokalnej gminy, była w stanie pomieścić studentów rezygnujących z Studium Bolognese.

Studium Sieny zostało ostatecznie promowane do statusu „Studium Generale” przez Karola IV, wkrótce po jego koronacji na Cesarza Świętego Rzymu w 1355 roku. (chroniąc je przed lokalnym magistratem), a także oznaczało, że licencje (licentiae docendi) przyznane przez uniwersytet były licencjami ubique docendi. Licencje te upoważniały osobę, która je otrzymała, do nauczania w całym chrześcijaństwie.

Casa della Sapienza została zbudowana na początku XV wieku jako centrum łączące sale lekcyjne i mieszkania dla osób zapisanych do Studium. Został zaproponowany przez biskupa Mormille w 1392 r., Ukończony dwadzieścia lat później, a jego pierwsi okupanci zamieszkali w 1416 r. Pokój i deska w 1416 r. Kosztowały pięćdziesiąt złotych florenów na semestr.

W połowie XIV wieku Siena odmówiła władzy w Toskanii, przyćmionej wzrostem potęgi Florencji, która pokonała Republikę Sieny w 1555 roku. Władze miasta jednak z powodzeniem zwróciły się do Medyceuszy (wówczas dziedziczni książęta Florencji), aby zachować akademię. Francesco i późniejszy wielki książę Ferdinando I przeprowadzili reformy z nowymi statutami i nowymi prerogatywami. Ustanowiono również stanowisko Rettore (Rektora), wybierane przez studentów i urzędników miejskich.

W 1737 r. linia Medyceuszy wyginęła, a rządy Toskanii przeszły na francuski Dom Lotaryngii. W tym okresie toskański ekonomista Sallustio Bandini, najwyraźniej zdeterminowany „poprawić intelektualną stymulację swojej rodzimej Sieny”, zabiegał o stypendia od bogatych patronów uniwersytetu, a także założył dużą bibliotekę, którą ostatecznie przekazał uniwersytetowi.

W 1808 r., kiedy siły napoleońskie zajęły Toskanię, wyeliminowano Studium Senese, a drzwi uniwersytetu nie zostały ponownie otwarte, aż po klęsce Napoleona i przywróceniu Ferdynanda III jako Wielkiego Księcia Toskanii.

Podczas Risorgimento, ruchu na rzecz zjednoczenia Włoch jako jednego państwa, studenci sieneńscy zorganizowali grupy, które były otwarcie patriotyczne. Publicznie wyrazili swój sprzeciw i podczas rewolty w Toskanii w kwietniu 1848 r. Trzech profesorów, jeden asystent i pięćdziesięciu pięciu uczniów utworzyło Compagnia della Guardia Universitaria, aby wziąć udział w bitwach pod Curtatone i Montanara. Flaga oddziału jest nadal zachowana w budynku kanclerza. Cała ta pasja do nowej republiki nie mogła tylko przeszkadzać Wielkiemu Księciu i ostatecznie zamknął Szkołę Medycyny, zezwalając tylko na kontynuację Prawa i Teologii