Villa Celimontana (wcześniej znana jako Villa Mattei) to willa na wzgórzu Caelian, najbardziej znana ze swoich ogrodów. Jej tereny pokrywają większość doliny między Wzgórzem Awentynów i Celiami. Główne wejście znajduje się w pobliżu Piazza della Navicella, obok Bazyliki Santa Maria in Domnica. Drugie wejście znajduje się na Clivo di Scauro w pobliżu Bazyliki Santi Giovanni e Paolo. Park jest kontynuacją Łaźni Karakalli.

Tradycja głosi, że Numa Pompilius spotkał na miejscu nimfę Egerię, a na terenie obecnej willi, na lewo od obecnego wejścia z piazza della Navicella, była podstawa piątej kohorty Wigilii - te pozostałości epoki Trajanic zostały wydobyte w latach 1820, 1931 i 1958. W połowie XVI wieku tereny te zajmowała winnica należąca do rodziny Paluzzelli, niedaleko Santa Maria in Domnica. Rodzina ta zamówiła tam wykopaliska, w których znaleziono kolorowe kulki (prawdopodobnie ze świątyni), które ponownie wykorzystano w Sali Sali w Watykanie.

W 1553 r. winnica została zakupiona za 1000 złotych scudi przez Giacomo Mattei (który również zbudował XV-wieczny budynek na placu Mattei), ale to Ciriaco Mattei przekształcił ją w willę w 1580 roku, instruując architekta Giacomo Del Duca (uczeń Michała Anioła), aby zbudować willę i pierwszy projekt ogrodu. Oryginalna willa została znacznie zaadaptowana, ale prawdopodobnie była to jednopiętrowa konstrukcja z portykiem wzdłuż elewacji, zwieńczona fryzem i balustradą dorycką, które wciąż przetrwały. Ma teraz czworokątny plan z dwoma niskimi skrzydłami i piazza na sztucznej platformie wspartej na dużych starożytnych murach (w większości flawijskich i wciąż widocznych od strony południowej).

Zbiory Mattei zaczęły być wypatroszone w 1770 r. dzięki sprzedaży 10 posągów Watykanowi (w tym Amazonii, Pudicitii i siedzącego Trajana, teraz w Luwrze), aw 1802 r. z głową Augusta ( wciąż w Watykanie). Willa pozostała jednak w rodzinie Mattei do czasu ich sprzedaży w 1802 roku. Willa szybko się zmieniła - w 1813 roku została przejęta przez księcia Manuela de Godoya, księcia La Paz i ministra Karola IV Hiszpanii. Willa została następnie przejęta przez księżniczkę Marianne z Holandii (córka Wilhelma I z Holandii), następnie przez Fryderykę (księżną Prus i Bauffremont) w 1857 r., A wreszcie przez bawarskiego barona Richarda Hoffmana w 1869 r. W pierwszej kolejności Wojna światowa Państwo włoskie skonfiskowało willę jako własność wroga, aw 1923 r. Najważniejsze rzeźby w ogrodach przeniesiono do Museo Nazionale Romano. W 1926 roku willa została przekazana Società Geografica Italiana.

W ogrodach były wyświetlane dzieła sztuki z kolekcji Mattei. W 1552 roku Filippo Neri ustanowił ceremonię Zwiedzania Siedmiu Kościołów (San Pietro, San Giovanni in Laterano, Santa Maria Maggiore, San Paolo fuori le mura, San Lorenzo fuori le mura, San Sebastiano all'Appia Antica i Santa Croce in Gerusalemme) i rodzina Mattei otworzyła podstawy willi dla pielgrzymów, aby odpocząć i zaopatrzyć ich w chleb, wino, ser, jajka, jabłka i salami. Ogrody zostały później przedefiniowane przez Giovanniego Fontanę i Domenico Fontanę w schemacie obejmującym obelisk. Ogrody słynęły również z fontann, wykonanych przez Berniniego dla Girolamo Mattei - obejmowały fontanę dell'Aquila (po heraldycznym emblemacie orła Mattei) i fontanę del Tritone, a teraz wszystkie zostały przeniesione na piazza dei SS. Giovanni e Paolo. (Girolamo jest również wspomniany w inskrypcji przed Santi Giovanni e Paolo w związku z jego restauracją z 1651 r.).

W 1926 roku ogrody willi zostały przyznane przez państwo gminie Rzymu jako park publiczny. Obecna brama wejściowa do parku - w robocie bugnata, datowana na początek XVII wieku i zaprojektowana przez Carlo Lambardi - była wcześniej głównym wejściem do Villa Giustiniani, zanim została przeniesiona na obecne miejsce w 1931 roku. Po jej lewej stronie znajduje się obelisk przy koniec trasy centralnej.

Obelisk jest małym przykładem podanym Mattei w 1582 roku. Jego dolna część składa się z części kilku obelisków i jest nieznanego pochodzenia, ale górna część (2,68 m wysokości) ma hieroglify Ramzesa II , wywodzi się ze Świątyni Słońca w Heliopolis i był (podobnie jak obecnie na placu della Minerva i via delle Terme di Diocleziano) sprowadzony do Rzymu w starożytności, aby zdobić Świątynię Izydy (w obszarze teraźniejszości przez di Pie ” di Marmo). W XIV wieku umieszczono go na schodach Campidoglio - legenda głosi, że kula ziemska umieszczona na jego czubku zawierała popioły Augusta i że obelisk został podniesiony na Campidoglio przez Colę di Rienzo jako symbol rzymskiej wolności